k4B7E. Türkiye'de İklim Elemanları TÜRKİYE’NİN İKLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A Türkiye’nin Matematik Konumunun İklim Üzerindeki Etkileri *Orta kuşakta bulunduğu için dört mevsim belirgin yaşanır. *Akdeniz iklim kuşağında yer alır. 30° - 40° enlem aralığı *Batı rüzgârları etkisi altında olduğu için özellikler kış döneminde cephe yağışları görülür. *Yaz döneminde 30° DYB alanı nedeniyle kuraklık yaşanır. *Güneyinden kuzeyine doğru enleme bağlı ortalama sıcaklıklar düşer. *Dağların güneşe dönük güney yamaçları daha sıcaktır. *Kuzeyden soğuk, güneyden sıcak rüzgârlar etkisindedir. B Türkiye’nin Özel Konumunun İklim Üzerindeki Etkileri *Üç tarafındaki denizler ılımanlaştırıcı etki yapar. *Aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır. *İklim çeşitliliği fazla olduğu için bitki örtüsü, toprak türü ve tarım ürünü çeşitliliği de fazladır. *Batıdan doğuya doğru ortalama sıcaklıklar düşer. *Dağlar Karadeniz ve Akdeniz’de kıyıya paralel uzandığı için hem karasal iklim alanı genişler, hem de kıyılarla iç kesimler arası iklim farklılığı artar. *İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu’da yüzey şekilleri sade olduğu için iklim farlılığı daha azdır. *Ortalama yükseltinin fazla olması da karasal iklim alanını genişletmiştir. *Kışın Asya Sibirya YB ve Avrupa İzlanda AB üzerinden gelen soğuk hava kütleleri sıcaklığı düşürür. *Yazın Afrika Asor YB ve Arabistan Basra AB üzerinden gelen sıcak ve kuru hava kütleleri sıcaklığı artırır ve kuraklığa neden olur. *Kıyıdan iç kesimlere doğru nemlilik ve yağış azaldığı için sıcaklık farkları artar. *Kışın kıyılar iç kesimlerden, yazın iç kesimler kıyılardan genel olarak daha sıcaktır. Denizellik-karasallık TÜRKİYE’DE İKLİM ELEMANLARI A Türkiye’de Sıcaklık ve Dağılışı Türkiye’de sıcaklık dağılışı üzerinde enlem, karasallık denizellik, yükselti ve bakı gibi faktörler etkilidir. Enlem Güneyden kuzeye sıcaklık düşer. Yükselti Batıdan doğuya sıcaklık düşer. Karasallık Yazın iç kesimler aşırı ısınır, kışın aşırı soğur. Denizellik Yazın kıyılar daha serin, kışın daha ılıktır. Bakı Dağların güney yamaçları daha sıcaktır. NOT Karadeniz kıyı kesiminde kış döneminde dağların denize dönük kuzey yamaçları nemlilik nedeniyle güney yamaçlarından daha sıcaktır. Yani burada bakı etkisi kış döneminde kuzey yamaçlardadır. Gerçek Sıcaklık Bir yerin bulunduğu yükseklikte ölçülen sıcaklığıdır. İndirgenmiş Sıcaklık Bir yerin gerçek sıcaklığının dikey yönlü sıcaklık değişim kuralına göre deniz seviyesine indirgenmesiyle indirilmesiyle hesaplanan sıcaklığıdır. Yükseltiye bağlı dikey yönlü sıcaklık değişimi şu şekildedir Deniz seviyesinden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1° düşer. Deniz seviyesine doğru alçaldıkça da her 200 metrede 1° artar. Türkiye Yıllık Ortalama İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *Ortalama sıcaklıklar enleme uygun olarak güneyden kuzeye doğru düşer. Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar karasallık ve enlem nedeniyle Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Batı Karadeniz kıyılarında görülür. *Sıcaklıklar güneyden kuzeye doğru enleme uygun olarak düşer. Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Haritası *En yüksek sıcaklıklar enlem ve denizellik etkisi nedeniyle Akdeniz kıyılarında görülür. *Karasallık nedeniyle iç kesimlerde sıcaklıklar daha düşüktür. *En düşük sıcaklıklar enlem ve karasallık nedeniyle Kuzey Doğu Anadolu’da görülmektedir. *Karasallık daha belirgindir. Sıcaklık farkı fazla Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı Haritası *Yıllık sıcaklık farkları kıyıdan iç kesimlere doğru artar. denizellik – karasallık *En yüksek sıcaklık farkları Doğu Anadolu’da görülür. *En düşük sıcaklık farkları nemliliğin en yüksek olduğu Doğu Karadeniz kıyılarında görülür. *Kıyılarda nemlilik nedeniyle sıcaklık farkı düşüktür. NOT Türkiye’de kıyılar ile iç kesimler arası sıcaklık farkı yaz dönemine göre kış döneminde daha belirgindir. Çünkü kışın aşırı soğuma nedeniyle karasallık daha da şiddetlidir. B Türkiye’yi Etkileyen Basınç Merkezleri Atmosferi oluşturan gazların yerçekimi etkisiyle yeryüzüne uyguladığı ağırlık etkisine atmosfer basıncı denir. 45° enlemlerinde 0 metrede oluşan basınç normal hava basıncı olarak kabul edilir ve bu değer 1013 mb milibar dır. Yükselici hava hareketinin olduğu alanlarda yüzeye uygulanan ağırlık azalacağı için basınç düşer ve alçak basınç alanı oluşur. Alçalıcı hava hareketinin görüldüğü alanlarda yüzeye uygulanan ağırlık artar ve yüksek basınç alanı oluşur. 60° İZLANDA DAB Dinamik Yıl boyunca etkilidir. Kışın daha etkilidir. Kışların ılık ve yağışlı geçmesine neden olur. Soğuk hava kütleleriyle birleşirse kar yağışı getirir. Yıl boyunca etkili basınç 90° SİBİRYA TYB Sibirya karasının kışın aşırı soğumasıyla oluşur. Sadece kışın etkilidir. Özellikle Doğu Anadolu’da etkilidir. Kuru ve soğuk hava getirir. Etkili olduğunda kışlar çok soğuk geçer. Mevsimlik etkileyen basınç 30° ASOR DYB Dinamik Yıl boyunca etkilidir. Yazın daha da etkilidir. Sıcak ve kuru hava getirir. Etkili olduğunda yazlar sıcak ve kurak geçer. Yıl boyunca etkili basınç BASRA TAB Termik Sadece yazın etkilidir. Arap Yarım Adası’ndan sıcak ve kuru hava getirir. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da yazın sıcaklığı ve kuraklığı artırır. Mevsimlik etkileyen basınç C Türkiye’yi Etkileyen Rüzgârlar Karayel Kuzeybatıdan esen soğuk ve kuru bir rüzgârdır. Özellikle Marmara ve Batı Karadeniz’de etkilidir. Kışın buralarda kar yağışına da neden olabilir. Yıldız Kuzeyden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk ve nemli bir rüzgârdır. Kışın sıcaklıkları düşürür, yazın serinletici etki yapar. Poyraz Kuzeydoğudan esen soğuk ve kuru bir rüzgârdır. Etkili olduğunda sıcaklıkları düşürür. Kışın kar yağışına neden olur. Lodos Güneybatıdan esen sıcak ve nemli bir rüzgârdır. Daha çok Güney Marmara, Ege ve Batı Akdeniz kıyılarında yağışlara neden olur. Kışın sıcaklığı artırır. Kıble Güneyden sıcak ve nemli esen bir rüzgârdır. Akdeniz kıyılarında yamaç yağışlarına neden olabilir. İç kesimlerde güneyden sıcak ve kuru olarak eser. Samyeli Güneydoğudan sıcak ve kuru olarak esen bir rüzgârdır. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da sıcaklığı ve kuraklığı artırır. Föhn Rüzgârı Dağ yamaçlarından aşağı doğru eserken sürtünme etkisiyle fazla ısınan, sıcaklığı artıran kuru rüzgârlardır. Föhn rüzgârı kışın Doğu Karadeniz ve Batı Akdeniz kıyılarında yazın İç Anadolu’da Konya Ovası etkilidir. Föhn rüzgârları etkili olduğu alanlarda sıcaklığı artırır. Bazı tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına, bazı tarım ürünlerinin de kurumasına neden olabilir. NOT Föhn rüzgârları etkisiyle kış sıcaklığı yükselen Doğu Karadeniz kıyılarında turunçgil ve kivi, Çoruh Havzası’nda zeytin yetişebilmektedir. Etezyen Ege denizinde Eylülden Marta kadar kuzeyden esen soğuk rüzgârlardır. Meltemler Günlük sıcaklık farklarıyla oluşan rüzgârlardır. Kara, deniz, dağ ve vadi meltemleri olmak üzere dört tür meltem rüzgârı vardır. 1. Kara Meltemi Gece soğuk karadan YB, ılık denize AB doğru eser. 2. Deniz Meltemi Gündüz serin denizden YB, sıcak karaya AB doğru eser. 3. Dağ Meltemi Gece soğuk dağ yamacından YB ılık vadiye doğru eser. 4. Vadi Meltemi Gündüz serin vadiden YB, sıcak dağ yamacına doğru eser. NOT Meltem rüzgârları yazın kıyılarda Akdeniz-Ege, kışın iç bölgelerde etkilidir. Ege Bölgesinde yazın etkili olan deniz meltemine “imbat” adı verilir. D Türkiye’de Nemlilik Atmosferde bulunan su buharına nem denir. Atmosferdeki nemin kaynağı yüzey sularıdır. Okyanus, deniz, göl, akarsu Havadaki nemin üç farklı ifadesi vardır a Mutlak Gerçek Nem 1 m³ hava kütlesi içinde bulunan nem miktarıdır. Buharlaşma miktarı arttıkça mutlak nem miktarı artar. Kıyılarımız mutlak nem miktarı iç kesimlere göre daha fazladır. b Maksimum en fazla Nem Belli bir sıcaklıktaki hava kütlesinin hacmi oranında alabileceği en fazla nem miktarına denir. Sıcaklık arttıkça hava kütlesinin hacmi genişleyeceği için maksimum nem miktarı artar. Sıcaklık düştükçe hava hacmi daralacağından maksimum nem düşer. Türkiye’de yıllık ortalama en yüksek maksimum nem miktarı Güneydoğu Anadolu’da fazladır. sıcaklık c Bağıl Nispi Nem Bir hava kütlesi içindeki nem miktarının mutlak nemin hava kütlesinin taşıyabileceği en yüksek nem miktarına maksimum neme oranına denir. Bağıl nem oran ifadesi olduğu için % olarak belirtilir. Bir hava kütlesinin bağıl nem oranı iki şekilde değişebilir; 1. Sıcaklığı sabit mutlak nemi fazla olan hava kütlesinde bağıl nem daha fazladır. 2. Mutlak nem oranları eşit olan hava kütlelerinden sıcaklığı düşük olanın bağıl nem oranı daha fazladır. Sıcaklık düştükçe bağıl nem artar. Bağıl nem mutlak nemle doğru, sıcaklıkla ters orantılıdır. Türkiye’de en fazla bağıl nem oranı Karadeniz kıyı kesiminde görülür. Burada bağıl nemin yüksek olmasının temel sebebi sıcaklığın düşük olması değil, mutlak nemin fazla olmasıdır. Bir hava kütlesinin yağış oluşturabilmesi için bağıl nem oranının %100’ü geçmesi gerekir. Bağıl nem oranı %100 olan hava kütlesi neme doymuş demektir. E Türkiye’de Görülen Yağış Tipleri 1. Orografik Yamaç Yağışlar Denizden gelen nemli hava kütlelerinin kıyıya paralel uzanan dağ yamaçları boyunca yükselip soğuması sonucu oluşan yağış tipidir. Türkiye’de en fazla orografik yağışlar Karadeniz ve Akdeniz kıyı kesiminde görülür. Bu içerik sitesinden alınmıştır. 2. Konveksiyonel Yükselim Yağışları Isınarak yükselen hava kütlesinin soğuması sonucu yine aynı bölgeye yağış bırakması şeklinde oluşan yağış türüdür. Bu yağış türü ülkemizde daha çok iç kesimlerde görülür. İç Anadolu’da ilkbaharda, Erzurum – Kars Bölümü’nde yaz döneminde görülür. 3. Cephe Depresyon – Frontal Yağışlar Sıcak hava ile soğuk havanın karşılaşma alanında cephe hafif olan sıcak havanın soğuk havanın üzerine doğru yükselmesi ve soğuması sonucu oluşan yağış türüdür. Bu yağış türleri içinde, Türkiye’de en fazla görülen yağış tipi cephe yağışlarıdır. En fazla Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde görülür. F Türkiye’de Yağış Dağılışı Fazla Yağış Alan Yerler Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları, Hakkâri Bölümü, Menteşe Yöresi, Batı Toroslar, Yıldız Dağları. Az Yağış Alan Yereler Tuz Gölü çevresi, Konya Ovası, Malatya – Iğdır Ovaları, Çoruh – Kelkit Vadisi, Ergene Havzası, Güneydoğu Anadolu’nun güneyi NOT Türkiye’de dağların kıyıya genel olarak paralel uzanması, iç kesimlerin deniz etkisinde kapanmasına ve yağış miktarının düşmesine neden olmuştur. Orçun BEKTAŞ Türkiye'de İklim Elemanları ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları Sıcaklık İndirgenmiş Türkiye'yi Etkileyen Rüzgârlar Basınç Merkezleri Türkiye'de Nemlilik Yağış Tipleri Yağış Dağılışı Fiziki ve Beşeri Coğrafya Orçun BEKTAŞ Türkiye’nin İklimi konusu kpss coğrafya dersinin önemli bir konusudur. İklim bir bölgeye ait uzun yıllardır süren atmosfer olaylarının ortalamasıdır. İklimin birçok yeryüzü şekli ve canlı yaşamı üzerinde etkisi vardır. Geçtiğimiz konuda Türkiye’nin çevre Sorunlarını ele almıştık. Sıradaki konumuzda ise Türkiye’nin İklimi konusunu İklimiTürkiye’nin İklimini Etkileyen FaktörlerTürkiye’nin iklim özellikleri tarım, akarsu rejimi, bitki örtüsü çeşidi, deniz turizmi gibi sonuçlar üzerinde etkilidir. Bir yerin ikliminde enlem, yükselti, dağların kıyıya uzanış yönü, eğim, bakı, denize göre konum, karasallık ve basınç merkezleri Matematik Konumun EtkisiGüneş ışınları hiçbir zaman dik açı ile kuşakta yer mevsim rüzgarlarının etkisi yönlü hava akımı sıcaklığı düşürürken güney yönlüler güney yamaçları kuzeye göre daha fazla güneş yağışlar sıklıkla Konumun EtkisiTürkiye iklimini etkileyen en önemli faktördür. Bu etkilerini şu şekilde başlıklara Denizlerin EtkisiYarımada konumunda olan ülkemizin çevresinde bulunan denizlerin iklim koşulları üzerinde büyük etkileri vardır. Kara ve denizdeki ısınma farklılıkları denizel ve karasal iklimin oluşmasına neden olmuştur. Denize kıyısı olan yerlerde nemin de etkisi ile sıcaklık farkları fazla olmaz. Fakat karasal ortamda nemlilik azdır. Artan yükseklikle sıcaklık farklılıkları da Erzurum sıcaklık değerlerine bakıldığında Erzurum Rize’den daha soğuk olduğu görülmektedir. Bu sonuç enleme ters düşmektedir. Çünkü ekvatora daha yakın olan Erzurum daha düşük sıcaklık değerlerine sahiptir. Denize göre konum bu durumun başlıca nedenidir. Ayrıca Erzurum’daki yükseltinin fazlalığı da sıcaklığı sıcaklık farkı düşük ve yağışın miktarı kıyılarda iç kesimlere göre daha kesimlerdeki sıcaklık ortalamaları kıyılardan Şekillerinin EtkisiKısa mesafede yaşanan iklim değişikliklerinin en önemli YükseltiYükseklik arttıkça sıcaklıkta azalır. Doğu Anadolu Bölgesi en güzel Dağların uzanışıÜlkemizde dağlar genel olarak doğu- batı yönünde uzanır. Dağların denize paralel olması denizel iklimin alanını sınırlandırmış, denize dik olarak uzanması ise denizel iklimin iç kesimlere ulaşmasını sağlamıştır. Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar denize paralel uzanırken kıyı ile iç kesimlerin arasında sıcaklık ve yağış farkının oluşmasına neden BakıÜlkemizde bakı yönü matematik konumdan dolayı güneydir. Güneşe dönük olma durumu için bu kavram kullanılır. Bakı etkisinin görüldüğü yamaçlarda sıcaklık ortalaması yüksek, güneşlenme süresi uzun, orman ve tarım üst sınırı Kara Kütlelerinin EtkisiÜlkemiz Kuzey ve doğuda Asya kıtası, Kuzeybatıda Avrupa kıtası, Güneydoğuda Arabistan yarımadası kara kütleleri tarafından çevrelenmiştir. Ülkemizi çevreleyen bu karalar üzerinde oluşan hava kütleleri ülkemizin iklimi üzerinde Balkanlardan gelen soğuk hava kütleleri kış aylarında sıcaklıkların düşmesine neden Etrafındaki Basınç Merkezlerinin EtkisiÜlkemiz etki alanı ve yönü değişen farklı basınç merkezlerinin etkisi altındadır. Kış mevsiminde İzlanda alçak ve Sibirya yüksek basıncı, yaz mevsiminde ise Basra alçak ve Asor yüksek basıncı etkisi genel kültür coğrafya dersine ait Türkiye’nin İklimi konusunu işledik. Bir sonraki kpss coğrafya dersi konumuz Türkiye’de Sıcaklık olacaktır. BlogKonu Anlatımı YazılarıYKSCoğrafyaDoğal SistemlerTürkiye’nin İklimi Konu Anlatımı – İlkim Bilgisi Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz! Bu yazımızda Türkiye’de İklim Tipleri, Rüzgar, Yağış Rejimleri, Basınç, Sıcaklık hakkında bilmen gerekenler ile Türkiye’nin iklimi konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar! Türkiye’nin İklimi Konu Anlatımı Türkiye’de İklim, Rüzgar, Yağış, Sıcaklık, Basınç Türkiye’de Rüzgarlar Yerel RüzgarlarMeltem RüzgarlarıFön Rüzgarları 📚📚📚 Türkiye’de Basınç 📚📚📚 Türkiye’de İklim Tipleri Karadeniz İklimi Karadenize kıyısı olan yerlerde görülür. Yıllık sıcaklık farkı çok azdır. Her mevsim yağışlıdır. Yağış rejimi düzenlidirKarlı-donlu gün sayısı azdır. En çok yağış sonbaharda görülür. Her mevsim yağışlı olduğu için; Ormanlar kıyı kesimden başlarTahıl tarımına yangınlarına çok az turizmine debileri yüksektir. Fındık, çay, mısır üretimi bağlı olrak büyük baş hayvancılık çok yıkandığından kireç ve tuz bakımından fakirdir. Örnek Marmara’da fındık üretimi yapılması Karadeniz iklimi görüldüğünü gösterir. Akdeniz İklimi Akdeniz, Marmara ve Güney Doğu Anadolu’nun batısında görülür. Yazları sıcak ve kuraktır. Bu yüzden kıyı turizmi süresi uzundur, makilerin yüzeyleri tüylüdür.Yıllık sıcaklık farkı Karadeniz’e göre daha sıcaklık ortalamaları yüksektir. Seracılık faaliyetleri bu yüzden ve donlu gün sayısı çok yağışı kışın alır. Örnek Marmara ve Ege’de zeytin üretimi olması Akdeniz ikilimi olduğunu gösterir. Ilıman Karasal İklim İç anadolu, Anadolu’nun doğusu, Ergene havzası ve Doğu Anadolunun genelinde ısınma ve soğumadan dolayı yıllık sıcaklık farklı fazladır. Fiziksel çözünmeyıllık yağış miktarı azdır, yağış rejimi fazla yağışı ilkbaharda alır. Sert Karasal İklim Kuzey Doğu Anadolu görülür. Erzurum-Kars bölgesiSıcaklık farkı en fazla olan yağışları vardır.>Çayırlar fazladır.>Büyükbaş hayvancılık gelişmiştir. Türkiye’de karın yerde kalmasının en uzun süre olduğu iklimdir. 📚📚📚 Türkiye’de Yağış Rejimleri Yağış rejimi , yağış miktarının mevsimlere göre dağılışı anlamına gelir. Yağış rejimi doğal bitki örtüsüni, tarımsal faaliyetleri, hayvancılık türlerini, orman yangınlarını, deniz turizmini, akarsuların debi ve rejimlerini etkiler. Oluşumlarına Göre Yağışlar YamaçCepheYükselim 📚📚📚 Türkiye’de Sıcaklık Sıcaklık – Maksimum Nem – Bağıl Nem İlişkisi 📚📚📚 İklim bilgisi Türkiye’nin iklimi soru çözümlerine devam edebilirsin! Türkiye’nin İklimi konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Türkiye’nin İklimi konusu, Coğrafya dersi için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Türkiye’de İklim Tipleri, Rüzgar, Yağış Rejimleri, Basınç, Sıcaklık gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. TYT ve AYT Coğrafya’da sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Coğrafya netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Türkiye’nin İklimi konulu binlerce soru alanında uzman Coğrafya eğitmenleri tarafından çözüldü. Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün! ☀️☀️☀️ Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden senin için hazırlanmış , tüm konuları öğrenebileceğin premium içerik ders videolarını incelemeyi unutma! Sınava hazırlanmanın en kolay yoluSınırsız video içerikler ve soru çözümleri ile sınava hazırlanÜCRETSİZ KAYDOL 7. sınıf Türkiye'nin coğrafi bölgeleri konu anlatımı, coğrafi bölge ders notları, TÜRKİYE’NİN COĞRAFÎ BÖLGELERİA. COĞRAFÎ BÖLGE ve BÖLÜM Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Örnek Orta Karadeniz BölümüBölgelerde olduğu gibi, bölümler içinde de; yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü, nüfus, yerleşme ve ekonomik etkinlikler yönünden farklı özellikler ortaya çıkabilir. Bu farklı özelliklerin görüldüğü, bölümden daha küçük alanlara da yöre denir. Örnek Akdeniz Bölgesi’ndeki Göller yöresi Bölgeler, doğal, beşerî ve ekonomik etkenlere göre belirlenmiştir. Doğal etkenlere yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü ve su durumu girmektedir. Beşerî ve ekonomik etkenlere ise nüfus, yerleşme, sanayi, tarım, turizm ve ticaret girmektedir. Bunlara göre ülkemiz 1941 yılında 7 coğrafî bölge ve 21 coğrafî bölüme ayrılmıştır. Türkiye’nin Coğrafî Bölgeleri B. TÜRKİYE’NİN COĞRAFÎ BÖLGELERİKARADENİZ BÖLGESİ Karadeniz’in güney kıyısında doğu batı yönünde uzanan bir bölgedir. Doğuda Gürcistan sınırı, batıda Adapazarı ovası arasında uzanır. Güneyinde ise İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgeleri yer alır. Bölge üç bölüme Batı Karadeniz Bölümü Konumu Bölüm, Kızılırmak nehrinin batısı ile Adapazarı ovası arasında uzanır. Yer şekilleri Bölümün kuzeyinde kıyı boyunca Küre, iç kesimlerde Bolu ve Ilgaz, güneyde ise Köroğlu dağları uzanır. Bu dağlar arasında Kastamonu, Bolu ve Düzce ovaları yer alır. İklimi ve bitki örtüsü Bölümde Karadeniz iklimi görülür. Kıyı kesim ılık ve yağışlı iken, iç kesimlerde ise yağışlar ve sıcaklıklar azalır. Bölümde orman alanları oldukça yaygındır. Yağışın azaldığı yerler de dağ çayırları yer alır. Nüfus ve yerleşme Nüfusun büyük bir kısmı kıyıda ve ovalarda yoğunlaşmıştır. Bölümün illeri Düzce, Bolu, Kastamonu, Zonguldak, Karabük, Bartın ve Sinop’tur. Tarım ve hayvancılık Bölümde tarım önemli bir gelir kaynağıdır. Mısır, buğday, pirinç, şeker pancarı, tütün ve kenevir üretimi yapılmaktadır. Bölümde küçükbaş ve büyükbaş hayvancılıkla beraber balıkçılıkta yapılmaktadır. Sanayi ve yer altı kaynakları Orman endüstrisi bölümde oldukça gelişmiştir. Zonguldak çevresinde taş kömürü çıkarıldığı için bölümde demir çelik endüstrisi gelişmiştir. Karabük ve Ereğli demir çelik fabrikaları bölümün ekonomisi için çok önemlidir. Kastamonu’nun Küre ilçesinde bakır yatakları bulunmaktadır. Turizm Bölümde turizm hızla gelişmektedir. Aladağlar Kartalkaya ve Ilgaz dağlarında kış turizmi yapılır. Safranbolu evleri, Abant gölü ve Yedigöller de turistik alanlar Orta Karadeniz Bölümü Konumu Bölüm, Ordu’daki Melet çayının batısından başlayıp Sinop’un doğusuna kadar uzanır. Yer şekilleri Bülümün başlıca yer şekilleri Canik dağlarıdır. Buradaki dağların yükseltisi fazla değildir. Bu yüzden kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım daha kolaydır. Bölümün en önemli düzlükleri Çarşamba ve Bafra ovalarıdır. İç kesimlerde ise Niksar, Erbaa, Taşova, Suluova gibi çöküntü ovaları yer alır. Kızılırmak ve Yeşilırmak bölümün başlıca akarsularıdır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde dağların yükseltisi fazla olmadığı için Karadeniz’in yağışlı ve ılıman etkisi içerilere kadar sokulabilir. Bu nedenle, bölümün kıyı ile iç kesimleri arasında sıcaklık ve yağış farkı fazla değildir. Bölümde yıllık yağış, bölgenin diğer bölümlerine göre daha azdır. Nüfus ve yerleşme Yerleşmeler genellikle ovalarda kurulmuştur. Bölümdeki il merkezleri Samsun, Ordu, Amasya, Tokat ve Çorum’dur. Kıyıda Bafra, Çarşamba, Ünye ve Fatsa iç kesimlerde ise Zile, Turhal, Suluova, Merzifon, Erbaa ve Niksar da diğer önemli yerleşim yerleridir. Tarım ve hayvancılık Bölümde topraklar verimli, iklim koşulları da uygun olduğu için tarım başlıca geçim kaynağıdır. Kıyıdaki ovalarda tütün, pirinç, fındık, soya fasulyesi ve mısır iç kesimlerde ise şeker pancarı, tahıl, tütün, ayçiçeği, sebze ve meyve üretilir. Bölümde büyükbaş hayvancılık, küçükbaş hayvancılık ve kümes hayvancılığı da yapılır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümdeki başlıca sanayi kuruluşları; bakır işleme, çimento, şeker ve sigara fabrikalarıdır. Yer altı kaynakları ise Merzifon, Havza ve Çeltek’teki linyit Doğu Karadeniz Bölümü Konumu Ordu’nun doğusundaki Melet çayından Gürcistan sınırına kadar devam eder. Yer şekilleri Bölüm bölgenin en dağlık bölümüdür. Dağlar iki sıra hâlinde kıyıya paralel uzanır. Kıyıdaki sırayı Giresun ve Rize dağları oluşturur. Burada Kalkanlı geçidi yer alır. İç kesimde yer alan ikinci sırayı ise Yalnızçam, Kop, Mescit ve Çimen dağları oluşturur. Burada Kop geçidi yer alır. Bölümün akarsuları Çoruh nehri ve Kelkit çayıdır. Bölümde yer alan Tortum ve Sera gölleri heyelân sonucunda oluşmuştur. İklim ve bitki örtüsü Bölümün kıyı kesiminde Karadeniz iklimi görülür. Ülkemizin en yağışlı yeri burasıdır. Bu yüzden bitki örtüsü gür ormanlardan oluşur. İç kısımlara doğru gidildikçe karasal iklim kendisini gösterir. Burada ormanlar seyrekleşerek bozkırlar yaygınlaşır. Bölümde yamaç eğiminin ve yağışın fazla, arazinin ise killi olması sık sık heyelân olaylarına neden olur. Ayrıca seller de yaygın olarak görülür. Nüfus ve yerleşme Nüfus, bölümün kıyı kesiminde yoğunlaşmıştır. Buna karşılık iç kısımlarda nüfus seyrek ve yerleşim merkezleri daha azdır. Giresun ve Rize dağlarının denize bakan yamaçlarında dağınık yerleşme görülür. İç kesimlerde ise toplu yerleşmeler yaygındır. Bölümdeki il merkezleri Trabzon, Giresun, Rize, Artvin, Bayburt ve Gümüşhane’dir. Trabzon bölümün ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Tarım ve hayvancılık Bölümde tarım halkın başlıca geçim kaynağıdır. Kıyıda çay, mısır ve fındık, iç kesimlerde ise buğday, tütün, şeker pancarı ve patates yetiştirilir. Çay üretiminin tamamı bu bölümde gerçekleşir. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde sanayi genellikle tarıma dayalıdır. Rize çevresinde çay işleyen fabrikalar Ordu ve Giresun çevresinde ise fındık işleyen fabrikalar yer alır. Bölümde sadece Murgul’da Artvin bakır çıkarılır. Turizm Trabzon’daki Sümela Manastırı ve Uzungöl turistik yerlerdir. Ayrıca yaylacılık turizmi BÖLGESİ Türkiye’nin kuzeybatı kısmını oluşturan bölge, ismini aldığı Marmara denizini çevreler. Bölgeyi, İstanbul ve Çanakkale boğazları iki kısma ayırmıştır. Marmara Bölgesi, Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında geçiş özelliği gösterir. Bu yüzden hem Karadeniz, hem Akdeniz, hem de karasal iklim görülür. Bunun nedeni bölgenin özel konumudur. Bölge, dört farklı bölüme Yıldız Bölümü Konumu Bölgenin kuzeybatı kısmında Yıldız dağlarının bulunduğu kesimi kapsar. Yer şekilleri Bölümde Yıldız dağları ana yer şekillerini oluşturur. Fazla düz alan yoktur. İklim ve bitki örtüsü Yıldız dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarında Karadeniz iklimi, iç kesimlere bakan yamaçlarında ise karasal iklim yaşanır. Denize bakan yamaçlarda yağışlar fazla olduğu için bitki örtüsü ormandır. İç kısımlara bakan yamaçlarda ise yağışlar azaldığı için ormanlar yerini yavaş yavaş bozkırlara bırakırlar. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus çok seyrektir. İl olarak sadece Kırklareli yer alır. Tarım ve hayvancılık Bölümün dağlık yerlerinde hayvancılık ve ormancılık, düz yerlerinde ise tarım geçim kaynağıdır. Genellikle buğday, ayçiçeği, üzüm ve mısır tarımı yapılır. Sanayi Bölümde sanayi gelişmemiştir. Sadece çimento, cam ve yağ fabrikaları Ergene Bölümü Konumu Bölümün büyük kısmını Ergene havzası kapladığı için bu ismi almıştır. Trakya’nın büyük kısmını kaplar. Yer şekilleri Bölüm, Ergene ırmağının çevresindeki düzlüklerden oluşur. Başlıca akarsular; Ergene ırmağı ve kollarıdır. İklim ve bitki örtüsü Bölümün büyük kısmında karasal iklim görülür. Bu yüzden kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer, bölge içinde yağışların en az olduğu bölümdür. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Nüfus ve yerleşme Bölümde tarım alanları fazla olduğu için nüfus çok seyrek değildir. İl merkezleri Edirne ve Tekirdağ’dır. Diğer önemli yerleşim yerleri ise Çorlu, Lüleburgaz, Babaeski ve Alpullu’dur. Tarım ve hayvancılık Bölümde halkın başlıca geçim kaynağı tarımdır. Bunda arazinin düz ve toprakların verimli olması en önemli etkendir. En fazla ayçiçeği, buğday, şeker pancarı, üzüm, tütün, pirinç ve patates yetiştirilir. Türkiye ayçiçeği ve üzüm üretiminde bölüm çok önemlidir. Bölümde ahır hayvancılığı da gelişmiştir. Sanayi Bölümün sanayi kuruluşları; ayçiçek yağı, içki ve cam fabrikalarıdır. Turizm Edirne’deki tarihî eserler ve Kırkpınar şenlikleri turistlerin ilgisini Çatalca - Kocaeli Bölümü Konumu Bölüm, İstanbul boğazının doğu ve batısındaki yarımadalardan oluşur. Bunlardan Çatalca Avrupa, Kocaeli de Asya kıt’asında kalır. İstanbul boğazı Karadeniz’i Marmara denizine bağlar. Bu yüzden deniz ulaşımı açısından önemlidir. Yer şekilleri Bölüm genellikle alçak plâtoluk alanlardan oluşmuştur. Yükselti oldukça azdır. Bölümde Sakarya ırmağı, Büyük ve Küçük Çekmece gölleri ile Durusu ve Sapanca gölleri yer alır. Ayrıca bölüm Kuzey Anadolu deprem kuşağı üzerinde olduğu için sık sık depremler meydana gelir. İklim ve bitki örtüsü Bölümün kuzey kesiminde Karadeniz, güney kesiminde ise Akdeniz iklimi görülür. Bitki örtüsü ise Karadeniz kıyılarında ormanlardan oluşur. Buna karşılık yağışın azaldığı güney kesimde ormanlar seyrekleşir. Nüfus ve yerleşme Bölüm, ülkemizin en yoğun nüfuslu yeridir. Buna rağmen Karadeniz kıyılarında nüfus seyrektir. Nüfus genellikle Marmara denizi kıyılarında toplanmıştır. Bölüm ülkemizin en yoğun nüfuslu yeridir. Bölümün il merkezleri İstanbul, İzmit ve Adapazarı’dır. İstanbul ülkemizin en büyük yerleşim merkezidir. İstanbul bölgenin sanayi, ticaret, eğitim, kültür ve turizm merkezi olan bir kenttir. Tarım ve hayvancılık Bölümde en önemli tarım alanı Adapazarı ovasıdır. En fazla şeker pancarı, ayçiçeği, keten, patates, mısır, tütün, fındık ve buğday yetiştirilir. Bölümde ahır hayvancılığı gelişmiştir. Sanayi İstanbul ve Adapazarı arasında kalan bölge, Türkiye’nin en büyük sanayi bölgesidir. Burada makine, ilâç, otomotiv, elektrikli ev aletleri ve petrol arıtma başta olmak üzere pek çok sanayi kolu gelişmiştir. Turizm İstanbul’a her yıl birçok turist gelir. Turizm bölümün önemli geçim kaynaklarındandır. İstanbul’daki onlarca tarihî eser ve İstanbul boğazının güzelliği turistlerin ilgisini Güney Marmara Bölümü Konumu Bölüm, Marmara Bölgesi’nin güney kısmını kaplar. Bölüme Gelibolu yarımadası da dahildir. Çanakkale boğazı açıklarında bulunan Bozcaada ve Gökçeada da bölümde yer alır. Yer şekilleri Bölümün yer şekillerini orta yükseklikteki dağlar ve bunların arasındaki verimli ovalar oluşturur. Bölümdeki en yüksek yer Uludağ’dır. Bursa, Karacabey, Yenişehir ve İnegöl ovaları önemli düzlüklerdir. Bölümdeki en önemli akarsu Susurluk çayıdır. Başlıca gölleri ise, İznik,Ulubat ve Manyas’tır. İklim ve bitki örtüsü Bölümün kıyı kesiminde Akdeniz iklimi görüldüğü için bitki örtüsü makidir. İç kısımlarda yağışlar ve sıcaklıklar azalır. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus verimli ovalarda toplanmıştır. Nüfusun seyrek olduğu yerler; Dağlık alanlar ile Biga ve Gelibolu yarımadalarıdır. Bölümdeki il merkezleri, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve Bilecik’tir. Bursa bölümün tarım, ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Bölümün diğer yerleşim merkezleri, Erdek, Bandırma, Gemlik, Mudanya ve Gelibolu kıyıda, Yenişehir, Karacabey, Biga, Gönen ve Mustafa Kemalpaşa da iç kısımlarda yer alır. Tarım ve hayvancılık Bölümün başta gelen geçim kaynağı tarımdır. En fazla ayçiçeği, zeytin, tütün, üzüm, şeftali ve şeker pancarı yetiştirilir. Ayrıca sebze ve meyve üretimi çok fazladır. Bölümde hayvancılıkta gelişmiştir. Ülkemizde ipek böcekçiliği en fazla Bursa ve çevresinde yapılır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde sanayi en çok Bursa çevresinde gelişmiştir. Susurluk’ta bor mineralleri, Marmara Adası’nda mermer ve Çan’da linyit çıkarılır. Turizm Uludağ’da kış turizmi, Bursa, İnegöl, Yalova, Gönen ve Mustafa Kemalpaşa’da kaplıca turizmi ve kıyılarda yaz turizmi BÖLGESİ Bölge, adını batısında uzanan Ege denizinden almıştır. Bölgenin Ege denizi kıyıları çok fazla girintili ve çıkıntılı olduğu için yarımada, koy ve körfez sayısı çok fazladır. Bölgede batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti artmaktadır. Bölge iki farklı bölüme Ege Bölümü Konumu Bölgenin batı kısmını oluşturur. Kuzeyinde Marmara Bölgesi yer alır. Yer şekilleri Bölümün en belirgin özelliği batı doğu yönünde uzanan dağlar ve onların arasındaki ovalardır. Bölümdeki sıradağları, Yunt dağı, Kaz dağı, Madra dağı, Bozdağlar, Aydın dağları ve Menteşe dağları oluşturur. Bu dağlar arasında uzanan ovalar ise Bakırçay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes’tir. Ovalar içinde aynı adı taşıyan akarsular vardır. Bu akarsular batıya doğru giderek Ege denizine dökülür. Bölümde sadece Çamiçi ve Marmara gölleri yer alır. Bölümün kıyıları çok fazla girintili çıkıntılıdır. Kıyıya dik uzanan dağların denize doğru çıkıntıları yarımadaları oluşturur. Bunlar; Karaburun, Bodrum, Datça ve Dilek yarımadalarıdır. Yarımadaların arasında ise koy ve körfezler yer alır. Bunlar; Güllük, Gökova, İzmir, Kuşadası, Çandarlı ve Edremit’tir. İklim ve bitki örtüsü Bölümde Akdeniz iklimi etkilidir. Bu yüzden bitki örtüsü alçak yerlerde maki yükseklerde ise ormandır. Don olayları çok seyrek olarak görülür. Denizin ılımanlaştırıcı etkisi iç kısımlara kadar sokulabilir. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus kıyı kesimde ve ovalarda toplanmıştır. Dağlık alanlar ve Menteşe yöresinde nüfus çok seyrektir. Bölümdeki il merkezleri, İzmir, Denizli, Manisa, Aydın ve Muğla’dır. İzmir bölümün en önemli yerleşim yeridir. Kent bölgenin sanayi, ticaret ve kültür merkezidir. Diğer yerleşim yerleri ise Marmaris, Bodrum, Çeşme, Kuşadası, Datça ve Ayvalık kıyıda, Nazilli, Milas, Ödemiş, Salihli, Turgutlu, Tire ve Söke de iç kısımda yer alır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde zeytin yağı, sabun, pamuklu dokuma fabrikaları yer alır. Ayrıca halı ve kilim dokumacılığı da gelişmiştir. İzmir’de ise petro kimya, oto montaj, sigara, dokuma, çimento ve zeytin yağı sanayileri gelişmiştir. Yatağan ve Soma’da linyit çıkarılır. Bölümde demir ve krom da çıkarılır. Tarım ve hayvancılık Bölümün önemli geçim kaynaklarından biri de tarımdır. Çok çeşitli tarım ürünleri bölümde rahatlıkla yetiştirilebilir. Verimli çöküntü ovalarında en fazla pamuk, tütün, üzüm, incir ve zeytin yetiştirilir. Ayrıca sebze, meyve üretimi de çok yaygındır. Bölümde küçükbaş hayvancılık ve arıcılıkta yaygındır. Turizm Bölümde turizm çok önemlidir. Kıyılarda geniş kumsalların yer alması yaz turizmini geliştirmiştir. Denizli’deki Pamukkale travertenleri ile birçok tarihî eser ve kaplıca da bölümün turistik merkezleri İç Batı Anadolu Bölümü Konumu Ege Bölgesi’nin doğu kısmını oluşturur. Yer şekilleri Bölümde plâto ve dağlık alanlar geniş yer tutar. Plâtolar üzerinde, Murat, Eğrigöz ve Emirdağları yer alır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde yükselti arttığı için genellikle karasal iklim özellikleri görülür. Ege Bölümü’ne göre sıcaklıklar düşüktür. Don olayları ve kar yağışı daha fazladır. Bu farklılıklardan dolayı alçak yerlerde bitki örtüsü bozkır, yüksek yerlerde ise orman olmuştur. Nüfus ve yerleşme Ege Bölümü’ne göre nüfus çok azdır. Bölümdeki il merkezleri Kütahya, Afyon ve Uşak’tır. Diğer yerleşim yerleri ise Simav, Kula, Gediz ve Tavşanlı’dır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde sanayi pek gelişmemiştir. Uşak’ta şeker, Kütahya’da çimento ve şeker fabrikaları vardır. Ayrıca Kütahya’da çinicilik, Uşak, Demirci, Gördes ve Simav’da da halıcılık gelişmiştir. Bölümde zengin, linyit yatakları vardır. Tavşanlı, Değirmisaz, Tunçbilek ve Seyitömer’de çıkarılır. Afyon’da mermer, Kütahya’da da krom çıkarılmaktadır. Tarım ve hayvancılık Bölümün en önemli gelir kaynağı tarımdır. En fazla, buğday, şeker pancarı ve haşhaş yetiştirilir. AKDENİZ BÖLGESİ Bölge, ülkemizin güneyinde Akdeniz kıyısında doğu batı yönünde uzanır. Bölgenin büyük kısmını Toros dağları kaplamaktadır. a. Antalya Bölümü Konum Bölüm, bölgenin batısında kalan kısmını oluşturur. Manavgat çayının batısından Menteşe yöresine kadar uzanır. Yer şekilleri Batı Toroslar bölümün büyük bir kısmını kaplar. Bölümün sınırları içerisinde Göller yöresi yer alır. Burada Beyşehir, Eğirdir, Burdur gölleri ile Acıgöl bulunur. Manavgat, Aksu ve Dalaman çayları bölümdeki başlıca akarsulardır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde, dağların denize bakan yamaçlarında Akdeniz iklimi görülür. Yükseklere çıkıldıkça ve iç kesimlere gidildikçe karasal iklim etkili olmaya başlar. Bu yüzden kıyı kesimlerin alçak yerlerinde maki yükseklerde ise orman bitki örtüsü yaygın olarak yer alır. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus Antalya körfezi kıyılarında ve iç kısımlardaki ovalarda toplanmıştır. Toros dağlarında nüfus çok seyrektir. Bölümün en büyük yerleşim merkezi olan Antalya bir ekonomi, kültür ve turizm merkezidir. Bölümdeki diğer il merkezleri, Isparta ve Burdur'dur. Keçiborlu, Akşehir, Seydişehir, Beyşehir ve Elmalı bölümün diğer önemli yerleşim yerleridir. Tarım ve hayvancılık Bölümün kıyı kesiminde meyve bahçeleri yaygındır. Buralarda turfanda sebze ve meyvecilik yapılır. Antalya ovasında pamuk, susam ve soya fasulyesi, iç kısımlarda ise buğday, şeker pancarı, haşhaş ve gül yetiştirilir. Bölümde çiçek ve turunçgiller de yetiştirilir. Bölümde tarım alanları sınırlıdır. Küçükbaş hayvancılık, özellikle kıl keçisi bölümde yaygın olarak yapılır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde pamuklu dokuma, iplik, besin ve gül yağı sanayii gelişmiştir. Antalya limanı ülkemizin önemli limanlarından biridir. Burada dış ticareti geliştirmek amacı ile kurulan "serbest bölge” yer alır. Fethiye ve Köyceğiz'de krom, Keçiborlu'da kükürt ve Seydişehir'de alüminyum yatakları bulunur. Bu madenleri işleyen fabrikalar bölümün önemli sanayi kuruluşlarındandır. Turizm Bölümde Fethiye, Köyceğiz, Kaş, Side, Kemer ve Manavgat ile Antalya en önemli turistik yerlerdir. Buralarda özellikle yaz turizmi gelişmiştir. Side, Aspendos ve Perge'deki kent kalıntıları da çok fazla turist çekmektedir. Ayrıca Manavgat, Düden ve Kurşunlu çağlayanları önemli turistik Adana BölümüKonumu Akdeniz Bölgesi'nin doğu kısmını oluşturur. Yer şekilleri Bölümün büyük kısmını Orta Toroslar kaplamaktadır. Batı'da Taşeli plâtosu yer alır. Nur dağları ise İskenderun körfezinin doğusunda kuzey güney yönünde uzanır. Bu dağ sıraları ulaşımın sadece bazı geçitlerden yapılmasına neden olmuştur. Bu geçitlerden Akdeniz kıyılarını İç Anadolu'ya bağlayanı Gülek ve Sertavul'dur. Kıyı kesimi Güneydoğu Anadolu'ya ise Nur dağları üzerindeki Belen geçidi bağlar. Çukurova, Amik ve Silifke ovaları ise bölümün düz alanlarıdır. Başlıca akarsular ise Seyhan, Ceyhan, Asi ve Göksu ırmaklarıdır. İklim ve bitki örtüsü Bölümün alçak yerlerinde Akdeniz iklimi görüldüğü için bitki örtüsü makidir. Dağ yamaçlarında ise ormanlar yer alır. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfusun büyük kısmı Çukurova ve kıyı şeridinde toplanmıştır. Buralarda tarım ve sanayi çok gelişmiştir. Taşeli plâtosu ve dağlık alanlarda nüfus çok seyrektir. Bölümdeki il merkezleri; Adana, Mersin, Hatay, Kahraman Maraş, Osmaniye ve Kilis'tir. Diğer önemli yerleşim yerleri ise Silifke, Anamur, Alanya, Tarsus, İskenderun, Reyhanlı, Dörtyol ve Kırıkhan'dır. Adana bölümün ekonomi, ticaret ve kültür merkezidir. Tarım ve hayvancılık Tarım, halkın önemli geçim kaynaklarından biridir. Bölümde verimli tarım alanlarının oluşu ve iklim şartlarının uygunluğu yıl boyunca tarım faaliyetlerinin yürütülmesini sağlamıştır. Topraktan yılda 2 veya 3 defa ürün alınabilir. En fazla buğday, pamuk, yer fıstığı, susam, muz ve turunçgiller yetiştirilir. Seralarla turfanda sebze ve meyve üretimi de çok gelişmiştir. Sanayi ve yer altı kaynakları Adana, Mersin, Tarsus ve İskenderun ülkemizde de sanayinin en fazla geliştiği yerlerdendir. Buradaki fabrikalarda genellikle bölümde yetiştirilen tarım ürünleri işlenir. Bölümde pamuklu dokuma, iplik, un, gübre, çimento, cam, demir çelik, yağ, kimya, tarım makineleri ve petro kimya sanayileri gelişmiştir. Ayrıca Mersin'de ticaretin gelişmesi için serbest bölge kurulmuştur. Turizm Bölüm tarihî eser ve doğal güzellikler yönünden zengindir. Ayrıca yaz turizmi ANADOLU BÖLGESİ Bölge, ülkemizin güneydoğusunda Güneydoğu Toros dağlarının güneyinde yer alır. Yüz ölçümü ve nüfus miktarının en az olduğu bölgedir. Bölge iki farklı bölüme Orta Fırat Bölümü Konumu Bölgenin orta kısmında bulunan Karacadağ’ın batısında kalan bölümdür. Yer şekilleri Bölümün büyük kısmını plâto ve ovalar kaplamaktadır. Batı da Gazi Antep ve doğuda Şanlı Urfa plâtosu bu plâtoları oluşturur. Plâtoların güneyinde ise Ceylanpınar, Altınbaşak, Suruç ve Birecik ovaları yer alır. Bölümün başlıca akarsuyu Fırat'tır. Akarsu plâtolar arasında derin vadilerden akar. Bu yüzden suyundan yeteri kadar faydanılamaz. Bu sulardan faydalanmak için ülkemizin en büyük barajı alan Atatürk barajı kurulmuştur. İklim ve bitki örtüsü Bölümün alçak kesimlerinde Akdeniz iklimi görülür. Kış mevsimi yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Kışlar fazla soğuk değildir. Bitki örtüsü genellikle bozkırlardan oluşur. Nüfus ve yerleşme Nüfusun büyük kısmı bölümün batısında toplanmıştır. En büyük yerleşim yeri Gazi Antep'tir. Kent, bölümün sanayi, ticaret ve kültür merkezidir. Diğer önemli yerleşim yeri ise Şanlı Urfa'dır. Burası eski bir eğitim ve kültür merkezidir. Dünya'nın bilinen en eski üniversitelerinden biri burada kurulmuştur. Bölümdeki diğer il merkezi ise Adıyaman'dır. Nizip ve Birecik’te önemli yerleşim yerlerindendir. Tarım ve hayvancılık Halkın geçiminde tarımın çok önemli bir payı vardır. En fazla tahıl ekimi yapılmaktadır. Ayrıca mercimek, antep fıstığı ve pamuk çok fazla yetiştirilen ürünlerdir. Bölümde üzüm bağları ve zeytin yetiştirilen yerler de vardır. Güneydoğu Anadolu Projesi GAP'nin yavaş yavaş faaliyete geçmesi ile beraber tarımsal üretimde artışlar meydana gelmeye başlamıştır. Özellikle son yıllarda pamuk üretimi çok fazla artmıştır. Bölümde küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır. Canlı hayvan ticareti de yapılmaktadır. Sanayi ve yer altı kaynakları Bölümde sanayi kuruluşlarının çoğu Gazi Antep'te toplanmıştır. Burada tarım makineleri, besin, dokuma, madenî eşya ve çimento sanayii gelişmiştir. Bölümün başlıca yer altı kaynağı petroldür. Petrol, Adıyaman ve Kâhta çevrelerinde çıkarılır. Turizm Adıyaman yakınlarındaki Nemrut dağı ve Şanlı Urfa’daki bazı tarihî yerler turistik Dicle BölümüKonumu Bölüm, Karacadağ’ın doğusunda kalmaktadır. Yer şekilleri Yer şekilleri Orta Fırat Bölümü'ne göre daha engebelidir. Bölümün kuzeyinde Dicle nehrinin oluşturduğu Diyarbakır havzası, güneyinde ise Mardin eşiği yer alır. Bölümün en önemli akarsuyu Dicle nehridir. İklim ve bitki örtüsü Bölümde genel olarak karasal iklim özellikleri görülmektedir. Yazlar oldukça sıcaktır. Kışın ise kar yağışı ve don olayları görülebilir. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfusun çoğu, Diyarbakır havzasında toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Batman'dır. Bölümün ticaret, sanayi ve kültür merkezi Diyarbakır'dır. Tarım ve hayvancılık Tarım, bölümdeki halkın başlıca geçim kaynağıdır. Düz alanlarda en fazla tahıl, mercimek, pamuk ve karpuz üretimi yapılır. Dağ yamaçlarında ise meyve bahçeleri ve üzüm bağları yaygındır. Geniş bozkır alanları olduğu için bölümde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir. Sanayi ve yer altı kaynakları Ülkemizde çıkarılan petrolün büyük kısmı bu bölümden elde edilir. Raman, Garzan, Ulaşlı ve Kurtalan’daki petrol kuyuları bu bölümdedir. Çıkarılan petrolün bir kısmı Batman'daki rafineride işlenir. Bölümde ayrıca linyit ve fosfat yatakları da bulunmaktadır. DOĞU ANADOLU BÖLGESİ Bölge, ülkemizin doğu sınırından İç Anadolu Bölgesi'ne doğru uzanır. Yüz ölçümü en büyük olan bölgemizdir. Bölgenin en belirgin özelliği ortalama yükseltisinin fazla ve engebeli olmasıdır. Bölge dört farklı bölüme Yukarı Fırat Bölümü Konumu Yukarı Fırat Bölümü, bölgenin batı kısmını oluşturur. Bölgenin en geniş yüz ölçüme sahip bölümüdür. Yer şekilleri Bölümün başlıca yer şekillerini sıradağlar ve bu dağlar arasında uzanan ovalar oluşturmuştur. Bölümün kuzeyinde Mercan dağları güneyinde ise Güneydoğu Toroslar’ın bir kısmı yer alır. Bu dağlar arasında Elbistan, Malatya, Muş ve Elazığ ovaları bulunur. Kuzeyde ise Erzincan ve Tercan ovaları yer alır. Bölümün akarsuları Fırat'ı oluşturan Karasu ve Murat ırmaklarıdır. Bu ırmaklar üzerinde Keban ve Karakaya barajları yer alır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde karasal iklim etkilidir. Bu yüzden bitki örtüsü bozkırdır. Dağların yağış alan yamaçlarında ise yer yer ormanlara rastlanır. Kış mevsiminde kar yağışı ve don olayları görülür. Nüfus ve yerleşme Bölge içerisinde en verimli ovalar buradadır. Bu yüzden bölgenin en yoğun nüfuslu yeri Yukarı Fırat Bölümü'dür. Nüfus genellikle ovaların çevresinde toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri Malatya, Elazığ, Erzincan, Bitlis, Bingöl ve Tunceli'dir. Bölümün en büyük yerleşim yeri Malatya'dır. Kent, tarım, sanayi, ticaret ve kültür merkezi durumundadır. Tarım ve hayvancılık Bölümde tarım, halkın en önemli geçim kaynağıdır. Buradaki ovalarda en fazla buğday, arpa, şeker pancarı, tütün ve baklagiller yetiştirilir. Bölümdeki otlakların fazlalığı büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın gelişmesine neden olmuştur. Sanayi ve yer altı kaynakları Malatya'da yem, süt ürünleri, pamuklu dokuma, şeker, sigara ve et kombinaları vardır. Elazığ'da ise şeker ve çimento fabrikaları ile ferro krom tesisleri bulunur. Bölüm, ülkemizin yer altı kaynağı bakımından en zengin yeridir. Elbistan’da çıkarılan linyit buradaki termik santralde enerji kaynağı olarak kullanılır. Ayrıca krom, demir, bakır, çinko ve kurşun da çıkarılmaktadır. b. Erzurum - Kars Bölümü Konum Bölüm, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeydoğu köşesini oluşturur. Yer şekilleri Bölümde Erzurum-Kars ile Ardahan plâtoları geniş yer kaplar. Bölümün dağları ise Allahuekber, Kargapazarı ve Palandöken’dir. Ovalar ise Erzurum ve Iğdır’dır. Bölümdeki akarsular Aras ve Kura’dır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde şiddetli karasal iklim görülür. Kışlar uzun ve soğuk geçer. Ülkemizin en soğuk yeridir. Kışın yağan karlar uzun süre erimeden bekler. Yaz mevsimi ise kısa, serin ve yağışlı geçer. Bu nedenle bölümün bitki örtüsü gür çayırlardır. Yükseklerde ise yer yer ormanlara rastlanır. Nüfus ve yerleşme Nüfusun büyük kısmı ovalarda toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri Erzurum, Kars, Iğdır ve Ardahan’dır. Erzurum bölümün ticaret, sanayi ve kültür merkezidir. Bölümdeki diğer önemli yerleşim yerleri ise Sarıkamış ve Kağızman’dır. Tarım ve hayvancılık Bölümde halkın en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. Tarım alanlarının az, çayır ve meraların fazla olması hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır. Bölüm yurdumuzun başlıca hayvancılık merkezlerindendir. En fazla sığır ve koyun yetiştirilir. Tarım alanları Erzurum ve Iğdır ovalarıdır. Iğdır’ın yükseltisi az olduğu için çevresinde göre farklı bir iklim görülür. Burada en fazla pamuk, buğday, şeker parcarı, sebze ve meyve yetiştirilir. Sanayi ve yer altı kaynakları Erzurum’da şeker, çimento, dokuma, yem fabrikaları ile et kombinaları kurulmuştur. Ayrıca kereste, şeker, çimento, yem, iplik fabrikaları da vardır. Kars’ta ise genellikle hayvansal ürünleri işleyen fabrikalar bulunur. Turizm Erzurum, Kars ve Ardahan'daki tarihî eserler ile Palandöken ve Sarıkamış'taki kayak merkezleri turist çeken yerlerdir. c. Yukarı Murat - Van Bölümü Konumu Bölüm, Murat ırmağının doğduğu yer ile Van gölünün çevresini içine alır. Yer şekilleri Bölüm sönmüş volkan dağları tarafından ikiye ayrılmıştır. Bu dağlar, Nemrut, Süphan, Tendürek ve Ağrı'dır. Ayrıca bölümde Bingöl ve Şerafettin dağları da yer alır. Bu dağlar arasında düz alanlar vardır. Bunlar, Muş, Eleşkirt, Malazgirt ve Bulanık ovalarıdır. Bölümdeki akarsuları Fırat'ın kolu olan Murat ırmağı ile Dicle'nin kolu olan Botan çayı oluşturur. Bölümde bulunan Van gölü ülkemizin en büyük gölüdür. Göl, turizm ve su ürünleri açısından bölüm ekonomisine katkı sağlar. İklim ve bitki örtüsü Bölümde karasal iklim etkilidir. En yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Yağışın arttığı dağ yamaçlarında ise ormanlara rastlanır. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus çok seyrektir. Nüfusun çoğu ovalarda toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri Van, Ağrı ve Muş'tur. En büyük yerleşim yeri Van'dır. Diğer önemli yerleşim yerleri ise Malazgirt, Tatvan, Erciş ve Doğu Beyazıt'tır. Tarım ve hayvancılık Halkın geçim kaynaklarının başında hayvancılık gelir. Bölümde özellikle küçükbaş hayvancılık gelişmiştir. Tarım alanlarının az olması insanları hayvancılığa yöneltmiştir. Van gölü çevresi ile vadi ve ovalarda tarım yapılır. En fazla buğday ve arpa yetiştirilir. Sulama yapılabilen yerlerde ise şeker pancarı ile sebze ve meyve yetiştirilir. Turizm Bölümde turistlerin ilgisini çekebilecek yerler, Van gölü, Ağrı dağı, Nemrut dağı krateri ve İshak Paşa Sarayı' Hakkâri Bölümü Konumu Bölüm, ülkemizin güneydoğu köşesini oluşturur. Yer şekilleri Ülkemizin en dağlık alanı burasıdır. Buradaki dağlar Güneydoğu Toroslar’ın uzantıları olan Hakkâri ve Buzul dağlarıdır. Bölümün başlıca düzlüğü İran sınırında yer alan 2000 metre yükseklikteki Yüksekova'dır. Bölümün akarsuları Dicle'nin kolları olan Büyük Zap ve Botan çaylarıdır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde şiddetli bir karasal iklim görülür. Kış mevsimi uzun ve kar yağışlı geçmektedir. Engebeli arazi üzerine yağan karlar bölümde her yıl çığ oluşmasına yol açar. Nüfus ve yerleşme Bölüm ülkemizin en seyrek nüfuslu yerlerindendir. Arazinin çok dağlık olmasından dolayı bölümde tarım, ulaşım, ticaret ve sanayi gelişmemiştir. Bu yüzden bölüm ülkemizin en az gelişmiş yerlerindendir. Bölümdeki il merkezleri Hakkâri ve Şırnak'tır. Tarım ve hayvancılık Halkın başlıca geçim kaynağı küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ve ticaretidir. Bölümde arıcılık da yapılmaktadır. Çok az olan tarım alanlarında genellikle buğday ve çavdar ekimi yapılır. Yer altı kaynakları Bölümde sadece Şırnak'taki asfaltit yatakları yer altı kaynağı olarak bulunur. Bölümde ulaşım, sanayi, ticaret ve turizm gelişmemiştir. Ülkemizin en geri kalmış yerlerinden ANADOLU BÖLGESİ Bölge, Anadolu'nun orta kısmında yer alır. Yüz ölçümü bakımından ikinci sırada yer alan bölge, Güneydoğu Anadolu Bölgesi haricinde bütün bölgelere komşudur. Ülkemizde en fazla plâtonun bulunduğu bölge burasıdır. Düz alanların fazla olması ulaşımın gelişmesini sağlamıştır. Ülkemizin en az yağış alan bölgesi burasıdır. Bölge birbirinden farklı dört bölüme Konya Bölümü Konumu Bölüm, İç Anadolu Bölgesi'nin güneybatı kısmını oluşturur. Yer şekilleri Bölüm, genellikle düz alanlardan oluşur. Karadağ ve Karacadağ bölümdeki sönmüş volkan dağlarıdır. Konya ovası, Obruk plâtosu bölümde en büyük düz alanlardır. En büyük gölleri, Tuz, Akşehir ve Eber gölleridir. İklim ve bitki örtüsü Bölümde karasal iklim görülür. İç Anadolu Bölgesi'nin en az yağış alan bölümü burasıdır. Özellikle Tuz gölü çevresi ülkemizin en az yağış alan yeridir. Bitki örtüsü bozkırlardan oluşur. Nüfus ve yerleşme Konya Bölümü, İç Anadolu Bölgesi'nin en seyrek nüfuslu yerlerindendir. Nüfusun büyük kısmı Toros dağlarının kuzey yamaçlarında bölüm sınırları içinde kalan yerlerde bulunur. Bölümdeki il merkezleri Konya, Karaman ve Aksaray'dır. Bölümdeki en büyük yerleşim yeri ise Konya'dır. Kent eskiden beri çevresinin kültür, ticaret ve turizm merkezi durumundadır. Diğer yerleşim yerleri ise Akşehir, Çumra, Ereğli, Ilgın ve Cihanbeyli'dir. Tarım ve hayvancılık Bölümde en önemli geçim kaynağı tarımdır. En çok buğday, şeker pancarı ve arpa üretimi yapılır. Bölüm ülkemizdeki buğday üretiminin önemli bir kısmını karşılar. Hayvancılık da önemli bir ekonomik faaliyettir. Geniş bozkır alanlarında koyun ve tiftik keçisi üretimi yaygındır. Sanayi Bölümdeki sanayi kuruluşlarının büyük kısmı Konya'da toplanmıştır. Burada şeker, un, irmik, bisküvi, makarna, çimento, dokuma, makine ve tarım aletleri sanayii gelişmiştir. Turizm Bölümün başlıca turistik değerleri; Selçuklu ve Osmanlılardan kalma çok sayıda tarihî eserlerdir. Konya’daki Karatay Medresesi, Konya Kalesi ve Mevlâna Müzesi ile Akşehir'deki Nasrettin Hoca Türbesi bu Yukarı Sakarya Bölümü Konumu İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatı kesimini oluşturur. Yer şekilleri Bölümdeki yükseltiler, Sündiken ve Köroğlu dağları ile Elmadağ ve İdris dağıdır. Bu dağların arasında Eskişehir, Ankara ve Çubuk ovaları yer alır. Haymana plâtosu da bölümün sınırları içerisinde bulunur. Bölümdeki akarsular Sakarya nehrinin kolları olan Porsuk ve Ankara çaylarıdır. Bölümün gölleri ise Mogan ve Eymir'dir. İklim ve bitki örtüsü Bölümde karasal iklim görülür. En yaygın bitki örtüsü ise bozkırdır. Genellikle yağışlar ilkbahar mevsiminde görülür. Nüfus ve yerleşme Yukarı Sakarya Bölümü bölgenin en sık nüfuslu yeridir. Bölümdeki il merkezleri Ankara ve Eskişehir'dir. Ankara bölümün en büyük, ülkemizin ikinci büyük kentidir. Anadolu'nun ortasında bulunması ve ulaşımın uygun olmasından dolayı Atatürk tarafından başkent yapılmıştır. Ankara bölümün ve bölgenin sanayi, ticaret ve kültür merkezidir. Kentte çok sayıda üniversite ve eğitim kuruluşu bulunmaktadır. Bölümün diğer il merkezi olan Eskişehir de bir ticaret ve kültür merkezi durumundadır. Bölümün diğer önemli yerleşim yerleri Polatlı, Çubuk, Haymana ve Sivrihisar'dır. Tarım ve hayvancılık Bölümde tarım önemli bir ekonomik faaliyettir. En fazla şeker pancarı yetiştirilir. Ayrıca buğday ve baklagiller ile sebze ve meyve üretimi yapılır. Bölümde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir. Tiftik keçisinin ana vatanı Ankara'dır. Sanayi ve yer altı kaynakları Ankara'da şeker, çimento, uçak, traktör ve besin sanayii gelişmiştir. Eskişehir'de ise lokomotif, şeker, uçak, çimento ve besin sanayii gelişmiştir. Bölümde linyit, krom ve lüle taşı da çıkarılan madenlerdir. Turizm Ankara'daki Anıtkabir, Çankaya, Atatürk Köşkü, Etnoğrafya ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile tarihî Gordion şehri kalıntıları bölümün turistik Orta Kızılırmak Bölümü Konumu Bölüm, İç Anadolu Bölgesi'nin orta kısmını oluşturur. Yer şekilleri Bölümün kuzeyinde Bozok plâtosu, güneyinde ise Hasan, Melendiz ve Erciyes sönmüş volkan dağları bulunur. Ovalar ise Kayseri ve Develi'dir. Kızılırmak'ın orta kısmı bölümde yer alır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde karasal iklim etkilidir. Bitki örtüsü bozkırlardır. Fakat yüksek yerlerde seyrek ormanlara rastlanır. Nüfus ve yerleşme Nüfus genellikle bölümün güney kesiminde toplanmıştır. Bölümdeki il merkezleri, Kayseri, Niğde, Nevşehir, Çankırı, Yozgat, Kırşehir ve Kırıkkkale’dir. Kayseri bölümün en büyük yerleşim yeridir. Kent, çevresinin ticaret, sanayi ve kültür merkezidir. Diğer yerleşim yerleri ise Bor, Ürgüp, Avanos ve Göreme'dir. Tarım ve hayvancılık Halkın geçiminde tarım önemli bir yer tutar. Buğday ve şeker pancarı ekimi yaygındır. Ayrıca üzüm bağları da yaygındır. Bölümde küçükbaş hayvancılık da gelişmiştir. Sanayi Bölümde sanayi tesisleri Kayseri ve Kırıkkale'de toplanmıştır. Kayseri’de şeker, halı, meyve suyu fabrikaları ile sucuk ve pastırma üretimi yapılır. Kentte ayrıca ülkemizin ilk bez fabrikası ile hava ikmal bakım fabrikası kurulmuştur. Kırıkkale'de ise silah, cephane, demir çelik ve petrol rafinerisi yer alır. Turizm Bölümde turizm özellikle Ürgüp, Göreme ve Nevşehir'de bulunan peri bacaları, yer altı şehirleri ve Ihlara vadisi bulunduğu için Yukarı Kızılırmak Bölümü Konumu Bölüm, İç Anadolu Bölgesi'nin doğusunu oluşturur. Yer şekilleri Bölgenin en engebeli bölümüdür. Bölümde Akdağlar, Çamlıbel, Hınzır ve Tecer dağları yer alır. Bu dağlar arasında küçük ovalar ve Uzunyayla plâtosu yer alır. Kızılırmak, bölüm sınırları içinde doğmaktadır. İklim ve bitki örtüsü Bölümde yükselti fazla olduğu için karasal iklim biraz daha sert olarak görülür. Kar yağışları ve don olayları sık olarak yaşanır. Nüfus ve yerleşme Bölümde nüfus çok seyrektir. En büyük yerleşim yeri Sivas’tır. Bu kentte çimento, demir yolu, süt ve yem fabrikaları ile et kombinaları yer alır. Bölümde engebenin fazla, iklimin de sert olmasından dolayı ulaşım, sanayi ve ticaret pek gelişmemiştir. Tarım ve hayvancılık Bölüm halkının başta gelen geçim kaynağı tarımdır. Buğday, arpa ve şeker pancarı yetiştirilir. Arazi verimsiz olduğu için tarımsal üretim fazla değildir. Buna karşılık yağışın yeterli olması ve otlakların fazla olmasından dolayı hayvancılık gelişmiştir. Bölümde koyun, keçi ve sığır beslenir. Yer altı kaynakları Demir, krom ve linyit bölümün önemli yer altı zenginlikleridir. Benzer Yazılar Türkiye, iklim sınıflandırmalarında “Ilıman Akdeniz İklimi” ve “Soğuk Karasal İklim” ve “Kurak İklim” bölgeleri içerisinde yer almaktadır. Genel anlamda ele almak gerekirse; Türkiye, kurak – yarı kurak iklimin hâkim olduğu bir coğrafyada bulunmaktadır. Ülkemiz yazın güneyden gelen tropikal kütlelerin, kışın kuzeyden gelen kutupsal kütlelerin etkisi altında kalır. Çoğunlukla cephesel yağışlar etkilidir. Ayrıca Türkiye’nin enlem değerlerine göre orta kuşakta yer alıyor olması, yıl içerisinde güneş ışınlarının geliş açısında büyük değişimler yaşanmasına ve ülkemizde dört mevsimin özelliklerinin net bir şekilde yaşanmasına sebep olmaktadır. Ortalama yükseltinin genel olarak batıdan doğuya doğru yükselmesi ise ülkemizde farklı iklim tiplerinin görülmesinin sebebidir. Türkiye, kuzey yarım kürede bulunduğu için kuzeye doğru gidildikçe sıcaklık düşer. Ayrıca ülkemizin enlemi kuzeyden gelen rüzgarların soğutucu, güneyden gelen rüzgarların ise ısıtıcı etki yapmasına sebep olur. Göreceli Konumun Etkisi Türkiye’nin iklimi üzerinde yalnızca bulunduğu mutlak konum etkili değildir. Ülkemizde kısa mesafede büyük sıcaklık ortalaması değişimleri görülebilir. Bunun sebepleri başlıca; KarasallıkYükseltiDağların kıyı çizgisine uzanma şekliBakı durumuBasınç merkezlerinin ve rüzgarların etkisi Şeklinde sıralanabilir. Denizel Etkiler ve Karasallık Etkisi Sahil kesimlerindeki yerleşim yerlerinde nem oranı fazla olduğundan dolayı buralarda görülen iklim iç bölgelere oranla daha ılımandır. İç kısımlara çıkıldıkça nem azlığı etkisinin arttığı gözlemlenir. Kışın Karadeniz kesiminin güneye göre daha sıcak olmasının sebebi denizel etkiye örnek gösterilebilir. Denizel etki günlük ve yıllık sıcaklık farklarını da etkiler. Kıyılardan iç noktalara çıkıldıkça deniz etkisi ve nem oranının azalmasından kaynaklı olarak günlük ve senelik sıcaklık farklarında artış gözlemlenir. Son olarak denize göre konum yağış miktarı ve şiddetini etkilemektedir. Genel olarak kıyı kesimlerde yıllık yağış miktarı fazla, iç kesimlerde yıllık yağış miktarı daha az görülür. Yükseltinin Etkisi Yükselti, yağış miktarı ve sıcaklık ortalamalarına direkt etki etmektedir. Türkiye’de yükselti, batıdan doğuya doğru artış eğilimi gösterir. Yükselti ve sıcaklık doğru orantılı ilerler. Yükseltinin 200 metre artması sıcaklığın 1 C düşmesine işaret eder. Buna göre; yükseltinin artması sıcaklığın düşmesine sebep olurken yağışları da arttırır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; yükseltinin artması genel olarak yağış rejimi üzerinde değil, yağış miktarı üzerinde etkilidir. Bakı Durumunun Etkisi Türkiye’de dağların kıyı çizgisine uzanış doğrultusu sıcaklık ve yağış dağılımı üzerinde büyük oranda etkili olmaktadır. Bu durum kışın Akdeniz kıyılarında ılık ve yağışlı bir mevsim yaşanmasına sebebiyet verirken daha iç kısımlarda sert kış aylarının yaşanmasına sebep olur. Karadeniz’de yazın kuzeyden gelen nem içerikli hava kütleleri Kuzey Anadolu dağlarına çarpmak suretiyle yükselerek bol yağışa sebep olmaktadır. Ege Bölgesi’nde ise dağlar kıyıya dik uzanır. Bu durum denizel etkilerin 200 kilometre içeriye sokulmasına neden olur. Bakı durumu, Türkiye’de sıcaklık üzerinde doğrudan rol alan başka bir faktördür. Türkiye’nin yarımküredeki konumundan dolayı dönence dışında kalmaktadır. Bu durum; dağların güneye bakan yamaçlarının kuzeye bakan yamaçlarına göre daha fazla güneş enerjisi almasına ve daha fazla ısınmasına sebep olur. Basınç Merkezleri ve Rüzgârların Etkisi Ülkemiz, matematik konumu itibariyle kuzeyden gelen soğuk hava kütleleri ve güneyden gelen sıcak hava kütlelerinin karşılaşma alanında bulunur. Kış aylarında Sibirya’dan gelen yüksek basınç ile İzlanda’dan gelen alçak basınç etkisinde kalır. Sibirya basıncı Türkiye’de kış aylarının sert geçmesine sebep olur. Yaz aylarında etkisini gösteren Basra Alçak Basıncı ise sıcaklığı yükseltir. Türkiye’deki sıcaklıklar üzerinde yaşanan mevsim, basınç merkezleri, enlem, karasallık, denizellik, yükselti ve rüzgârlar etkili olmaktadır.

türkiye nin iklimi konu anlatımı